Σχετικά
Η Διακήρυξη αποτελεί θεμέλιο λίθο για την Πρωτοβουλία «Έξυπνα Νησιά». Παρουσιάζει το ρόλο, τη δυναμική αλλά και τις προκλήσεις που χρειάζεται να ξεπεράσουν τα νησιά, προκειμένου να μετατραπούν σε τόπους - πρότυπα μιας έξυπνης, βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.
Η Διακήρυξη των Έξυπνων Νησιών συντάχθηκε για πρώτη φορά από τους εκπροσώπους των ευρωπαϊκών νησιών που παρευρέθηκαν στο 1ο Φόρουμ για τα Έξυπνα νησιά τον Ιουνίου του 2016 στην Αθήνα, Ελλάδα.
Στην Διακήρυξη τα νησιά καλούν σε δράση και δεσμεύονται στα παρακάτω 10 σημεία για έξυπνες, εύρωστες και ακμάζουσες κοινωνίες.
Αναλάβουμε δράση για τον περιορισμό και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή ενισχύοντας την ανθεκτικότητά μας σε τοπικό επίπεδο
Αξιοποιήσουμε έξυπνες τεχνολογίες, διασφαλίζοντας τη βέλτιστη διαχείριση και χρήση των πόρων και υποδομών μας
Εγκαταλείψουμε τα ορυκτά καύσιμα αξιοποιώντας το σημαντικό δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και εξοικονόμησης ενέργειας που διαθέτουμε
Προωθήσουμε μοντέλα βιώσιμης κινητικότητας συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτροκίνησης
Περιορίσουμε τη λειψυδρία εφαρμόζοντας εναλλακτική και έξυπνη διαχείριση των υδατικών πόρων
Αναδειχθούμε σε τόπους μηδενικών αποβλήτων μεταβαίνοντας προς μια κυκλική οικονομία
Διατηρήσουμε το διακριτό φυσικό και πολιτιστικό μας κεφάλαιο
Διαφοροποιήσουμε τις οικονομίες μας και να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας τοπικά σε τομείς καινοτομίας
Ενισχύσουμε την κοινωνική συνοχή μέσω της εκπαίδευσης και ενδυνάμωσης των πολιτών μας
Ενθαρρύνουμε τη μετάβαση προς ένα εναλλακτικό, βιώσιμο, υπεύθυνο μοντέλο τουρισμού
Για να επιτύχουν τους στόχους, τα νησιά επικεντρώνουν τις προσπάθειές τους σε επτά βασικούς τομείς και στη μεγιστοποίηση συνεργειών μεταξύ των περιοχών.
Θα αξιοποιήσουμε το σημαντικό διαθέσιμο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακή, αιολική, κυματική, παλιρροιακή, ωκεάνια και γεωθερμική) και εξοικονόμησης ενέργειας και θα ηγηθούμε προσπαθειών μείωσης των εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου, ώστε σταδιακά να κατακτήσουμε την ενεργειακή μας αυτονομία, να ελαχιστοποιήσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων και τα συνοδά κόστη, καθώς και να διευκολύνουμε τη δημιουργία νέων επιχειρηματικών μοντέλων, τα οποία ευνοούν την αποκεντρωμένη παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας και την ανάδυση των νησιωτών ως παραγωγών-καταναλωτών.
Θα αυξήσουμε την ενεργειακή απόδοση του κτιριακού μας αποθέματος (ηλεκτρισμός, θέρμανση και ψύξη) και των υποδομών μας (π.χ. οδοφωτισμός, αντλιοστάσια), και εντός προστατευόμενων ιστορικών περιοχών, προκειμένου να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, με την ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών και πρακτικών και την υιοθέτηση δράσεων μηδενικού κόστους από τους νησιώτες και τους επισκέπτες, ενισχύοντας κατ’ αυτό τον τρόπο περισσότερο υπεύθυνους τρόπους ενεργειακής συμπεριφοράς και συνολικά πιο ανθεκτικές υποδομές.
Θα δώσουμε προτεραιότητα στην αξιοποίηση οργανικών αποβλήτων για την παραγωγή βιομάζας, βιοαερίου και βιοκαυσίμων προκειμένου να καλύψουμε τη ζήτηση ενέργειας για θέρμανση, ψύξη και μεταφορές και θα εξετάσουμε την εισαγωγή ενεργειακών καλλιεργειών σε νησιά με σημαντική αγροτική παραγωγή.
Θα προωθήσουμε τις περιοχές μας, ιδιαιτέρως τα μικρά νησιά όπου το κόστος παραγωγής ενέργειας είναι αυξημένο, ως ιδανικά πεδία εφαρμογών καινοτόμων τεχνολογιών βιώσιμης ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των έξυπνων δικτύων, της αποθήκευσης, της ανταπόκρισης στη ζήτηση, καθιστώντας έτσι τη λειτουργία των ηλεκτρικών δικτύων περισσότερο ευέλικτη, αυξάνοντας τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τοπικά, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής του πληθυσμού, και παρέχοντας χρήσιμες πληροφορίες στον επιστημονικό και επιχειρηματικό κόσμο για το πώς αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να μεταφερθούν σε άλλα νησιά και γεωγραφικά απομονωμένες περιοχές και να εφαρμοστούν σε μεγαλύτερη κλίμακα σε μεγάλες πόλεις της ηπειρωτικής Ευρώπης.
Θα αξιοποιήσουμε τις υπάρχουσες συνέργειες μεταξύ της βιώσιμης ενέργειας, των απορριμμάτων, των υδατικών πόρων και των μεταφορών, με έμφαση στις δυνατότητες των νησιών να αναδειχθούν σε εργαστήρια ανάπτυξης ολοκληρωμένων λύσεων, σε τομείς όπως – μεταξύ άλλων – η παραγωγή πράσινης ενέργειας από απορρίμματα, η χρήση περίσσειας ανανεώσιμης ενέργειας στη ναυτιλία και η χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για αφαλάτωση νερού.
Θα μετατοπίσουμε μέρος των μεταφορικών δραστηριοτήτων προς πιο βιώσιμα μέσα μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων νέων τρόπων χρήσης του αυτοκινήτου (από κοινού χρήση), του περπατήματος (αποκατάσταση μονοπατιών) και του ποδηλάτου και θα βελτιστοποιήσουμε το σχεδιασμό των πολύ-τροπικών κόμβων και τερματικών σταθμών, ενισχύοντας την βιώσιμη ανάπτυξη βασικών τομέων της οικονομίας, όπως ο τουρισμός, οι εφοδιαστικές αλυσίδες, το εμπόριο, η γεωργία και η αλιεία.
Θα θέσουμε σε εφαρμογή υπάρχουσες συνέργειες μεταξύ των μεταφορών και της ενέργειας, προωθώντας πλοία που χρησιμοποιούν εναλλακτικά καύσιμα (φυσικό αέριο ή υδρογόνο), αξιοποιώντας το αυξημένο δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την ηλεκτροδότηση ελλιμενισμένων πλοίων, ενσωματώνοντας τα ηλεκτρικά οχήματα και πλοία στα έξυπνα ηλεκτρικά δίκτυα, εξασφαλίζοντας έτσι την αυξημένη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε τοπικό επίπεδο και την ελαχιστοποίηση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων στις μεταφορές.
Θα εισάγουμε υποδομές που να διευκολύνουν τη μετακίνηση σε αρχιπελάγη από νησί σε νησί ή τη στεριά (island hopping), ιδιαίτερα σε νησιά κοντά στην ηπειρωτική χώρα καθώς και σε νησιωτικά αρχιπελάγη, προωθώντας τη χρήση μικρής κλίμακας ηλεκτρικών πλοίων ή/και πλοίων που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο, βιοαέριο ή υδρογόνο, προκειμένου να μειώσουμε σημαντικά τα περιβαλλοντικά και μεταφορικά κόστη και να δημιουργήσουμε άμεσα οφέλη για τις τοπικές νησιωτικές κοινωνίες και την τοπική οικονομία.
Θα προωθήσουμε ευφυή συστήματα πληροφοριών και διαχείρισης των μεταφορών με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, την ενίσχυση της παρακολούθησης και το μετριασμό της ρύπανσης, ιδιαίτερα στα λιμάνια και τα αστικά κέντρα των νησιών.
Θα ενθαρρύνουμε τη μη συμβατική διαχείριση των υδατικών πόρων μέσω της ανακύκλωσης των γκρίζων νερών και τη συλλογή όμβριων υδάτων, καθώς και την εισαγωγή έξυπνων τεχνολογιών για την αποδοτική αναβάθμιση των δικτύων ύδρευσης, προκειμένου να μειώσουμε τις απώλειες νερού, να ελαχιστοποιήσουμε τα κόστη, να υλοποιήσουμε έργα συνεργειών νερού και ενέργειας και να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το φαινόμενο της λειψυδρίας στα νησιά, το οποίο επιδεινώνεται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Θα εγκαταστήσουμε, ιδιαίτερα σε άνυδρα νησιά και όπου έχει αποδειχθεί οικονομικά αποδοτικό, μονάδες αφαλάτωσης που λειτουργούν κάνοντας χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τον πιο αποδοτικό τρόπο. Θα ευαισθητοποιήσουμε τον πληθυσμό σχετικά με τις ιδιότητες, καθώς και την ανάγκη υπεύθυνης χρήσης του αφαλατωμένου νερού.
Θα προωθήσουμε την ολοκληρωμένη διαχείριση των εσωτερικών υδάτων, κάνοντας και χρήση παραδοσιακών, βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα και η διαθεσιμότητα των υπόγειων υδάτων και η καλή περιβαλλοντική κατάσταση του υδροφόρου ορίζοντα και, τελικά να αναβιώσει η βιώσιμη γεωργία νησιωτικής κλίμακας, η οποία μπορεί να προσφέρει τοπικά προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας και ποιότητας.
Θα κάνουμε χρήση καινοτόμων εργαλείων και προσεγγίσεων όπως είναι Οικοσυστημική Προσαρμογή και Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιων Ζωνών, ώστε να διασφαλίσουμε την καλή περιβαλλοντική κατάσταση των θαλάσσιων και εσωτερικών υδάτων, κρίσιμων για τη διατήρηση των βιοτικών πόρων, την καλή διαβίωση και εν γένει την ανθεκτικότητα των νησιών.
Θα αναπτύξουμε δράσεις ευαισθητοποίησης υπέρ μιας πιο υπεύθυνης καταναλωτικής συμπεριφοράς, κάνοντας έτσι τις οικονομικές δραστηριότητες πιο βιώσιμες σε τομείς όπως ο τουρισμός και η αγροτική παραγωγή, βελτιώνοντας την υγεία των οικοσυστημάτων και δημιουργώντας παράλληλα συνθήκες ώστε τα νησιά να μπορούν να αναδειχθούν σε προορισμούς υπεύθυνου και βιώσιμου τουρισμού.
Θα επιδιώξουμε τη μετατροπή μας σε τόπους μηδενικών αποβλήτων, υιοθετώντας ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης με γνώμονα τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, ισχυροποιώντας ταυτόχρονα τις τοπικές αλυσίδες αξίας.
Θα θέσουμε σε εφαρμογή την ολοκληρωμένη και έξυπνη διαχείριση των απορριμμάτων σε επίπεδο νησιού, με μικρής κλίμακας, αποκεντρωμένες υποδομές για τη συλλογή, διαλογή, επανάχρηση και ανακύκλωση των απορριμμάτων, υιοθετώντας ταυτόχρονα καινοτόμες τεχνολογίες για τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και τη δημιουργία θέσεων εργασίας τοπικά.
Θα διερευνήσουμε τη δυνατότητα προώθησης, ιδιαίτερα σε μικρά νησιωτικά αρχιπελάγη, της διαχείριση των απορριμμάτων κεντρικά, στο νησί με το μεγαλύτερο μέγεθος που μπορεί να υποστηρίξει τη λειτουργία μις τέτοιας μονάδας, δημιουργώντας έτσι οικονομίες κλίμακας.
Θα εισάγουμε κίνητρα για τους παραγωγούς απορριμμάτων, προκειμένου να μειώσουμε τα μικτά απόβλητα και να αυξήσουμε τα επίπεδα ανακύκλωσης.
Θα υποστηρίξουμε στοχευμένες δράσεις ευαισθητοποίησης τόσο των επισκεπτών όσο και του μόνιμου πληθυσμού, των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων για τη ανάγκη μείωσης των απορριμμάτων στην αιχμή της τουριστικής περιόδου.
Θα εργαστούμε από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην προώθηση της βιώσιμης ενεργειακής μετάβασης των νησιών και προς αυτό το σκοπό θα (α) αναπτύξουμε τοπικά βιώσιμα και ολοκληρωμένα νησιωτικά σχέδια που μεγιστοποιούν τις συνέργειες μεταξύ των υποδομών, όπως ενέργεια, μεταφορές, απορρίμματα, υδατικοί πόροι, (β) προωθήσουμε τη στενή συνεργασία μεταξύ των νησιών και των ρυθμιστικών και χρηματοπιστωτικών οργανισμών για την ανταλλαγή καλών πρακτικών σχετικά με την προώθηση των κατάλληλων χρηματοδοτικών και ρυθμιστικών εργαλείων και των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνολογιών. Υπογραμμίζουμε την ανάγκη για ένα μακροπρόθεσμο πλαίσιο που να προωθεί και να υποστηρίζει με την παροχή χρηματοδότησης και τεχνικής βοήθειας κλιμακούμενα έργα με στόχο να επιταχυνθεί η καθαρή ενεργειακή μετάβαση στα νησιά.
Θα κάνουμε χρήση των εργαλείων «Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις» και «Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία των Τοπικών Κοινοτήτων» που παρέχει η Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής, ώστε να διασφαλίσουμε ότι οι δημόσιες και ιδιωτικές επεμβάσεις γίνονται κατά τρόπο ολοκληρωμένο, αποδοτικό και προσαρμοσμένο στις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε νησί.
Θα ενισχύσουμε την κοινωνική συνοχή μέσω της ενδυνάμωσης του ρόλου των πολιτών και της ουσιαστικής εμπλοκής όλων των φορέων, τόσο στο συμμετοχικό σχεδιασμό όσο και στη συμμετοχική υλοποίηση, προκειμένου να εμπεδωθεί ότι τα έργα και οι στρατηγικές υλοποιούνται κατά τρόπο ορθό και να ενθαρρυνθεί η κυριότητα της τοπικής κοινωνίας επί των έργων.
Θα αξιοποιήσουμε ττην πλούσια τοπική γνώση που υπάρχει στα νησιά για να καλλιεργήσουμε την κοινωνική καινοτομία και την ανάπτυξη πρωτοβουλιών από τα κάτω.
Θα εντάξουμε έξυπνες και βιώσιμες τεχνολογίες στα νησιά μας για την αποδοτικότερη και χωρίς αποκλεισμούς χρήση των φυσικών πόρων και υποδομών.
Θα βελτιώσουμε τις παρεχόμενες ψηφιακές υπηρεσίες, ώστε να δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες για τους πολίτες και τον ιδιωτικό τομέα, να ενισχύσουμε την ανάπτυξη καινοτόμων μικρομεσαίων και νέων επιχειρήσεων και να διευκολύνουμε την πρόσβαση σε αγορές αλλά και πηγές χρηματοδότησης.
Θα αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το ψηφιακό χάσμα στις νησιωτικές κοινωνίες επιδιώκοντας την ισότιμη πρόσβαση όλων των πληθυσμιακών ομάδων σε ψηφιακές υπηρεσίες.
Θα εντάξουμε εργαλεία πληροφορίας και επικοινωνίας στο σχεδιασμό πολιτικής και τη λήψη αποφάσεων, ώστε ως διαδικασίες να γίνουν πιο συμμετοχικές.
Θα αξιοποιήσουμε το κοινωνικό κεφάλαιο που παραδοσιακά διαθέτουμε ως νησιά ώστε να καλλιεργήσουμε καινοτόμες μορφές χρηματοδότησης και ιδιοκτησίας όπως οι συνεταιρισμοί, η μικροχρηματοδότηση (crowd-funding) και οι συμπράξεις δημόσιου – ιδιωτικού τομέα – ατόμων (public – private – people partnerships).
Θα διαφοροποιήσουμε τις οικονομικές μας δραστηριότητες, συμβάλλοντας στη δημιουργία βιώσιμων τοπικών θέσεων εργασίας, ανατρέποντας την τάση μείωσης του μόνιμου πληθυσμού, μετατρέποντας τα νησιά σε περιοχές όπου οι άνθρωποι μπορούν να παράγουν και να ευημερούν.
Θα συνεργαστούμε για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και την ομαδοποίηση έργων με στόχο την πλήρη αξιοποίηση ευκαιριών χρηματοδότησης.
Θα μεγιστοποίησουμε τις συνέργειες μεταξύ πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα για τη δημιουργία νέων ολοκληρωμένων αλυσίδων αξίας, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, την προαγωγή επενδύσεων μικρής κλίμακας και τη στήριξη της απασχόλησης, ιδιαίτερα των νέων.
Θα αναπτύξουμε τη Γαλάζια Οικονομία καθιερώνοντας στρατηγικές συνεργασίες με τον ιδιωτικό τομέα και ακαδημαϊκούς φορείς για να προωθήσουμε τα νησιά ως εργαστήρια πιλοτικών εφαρμογών καινοτόμων υπηρεσιών, προϊόντων και εργαλείων, ιδιαίτερα στους τομείς της βιοτεχνολογίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, του παράκτιου τουρισμού, της διατήρησης της θαλάσσιας βιοποικιλότητας κ.ά.
GR 
EN